“Je staat alleen. Mensen die je al dertig tot vijfendertig jaar kent, gaan in de supermarkt ineens driftig de ingrediënten van een blikje tomatenpuree lezen. Anderen rijden langs je huis en roepen in het voorbijgaan ‘moordenaar’.”
Ervaringsdeskundige Dave (verbonden aan Stichting SANG) doet op 6 mei, tijdens de eerste bijeenkomst van het Forensisch Netwerk Utrecht (FNU), uit de doeken wat de detentie van zijn zoon met hem en de rest van zijn familie deed. Hij pleit vurig voor medemenselijkheid, voorbij het stigma: “Detentie kan iedereen gebeuren, maar het gebeurt niet iedereen. Stop met vooroordelen. Stop met die hokjes, alsjeblieft. En denk eraan: contact gaat vóór het contract. Je kunt vastzitten in protocollen en beleid, maar maak contact met een ander mens en je krijgt veel meer voor elkaar.”
Van kwaad tot erger
Tijdens de netwerkmiddag 'Van boef naar buur' in The Colour Kitchen in Utrecht, georganiseerd door Lister GGZ, De Tussenvoorziening, Leger des Heils en Stichting Exodus Nederland, spreekt ook ervaringsdeskundige Piet Broenland over stigma’s. Ooit nam hij een jointje ‘om erbij te horen’, maar al snel ging zijn druggebruik ‘van kwaad tot erger’ en werd hij een veelpleger. “Ik zat opgesloten in mijn verslaving”, vertelt hij. Voorts gaat hij in op de ups en downs van zijn herstel en het re-integratieproces na zijn detentie, inmiddels zo’n zestien jaar geleden.
Ommekeer
Tegenwoordig werkt hij als ervaringsdeskundig gecertificeerd zorgprofessional/hulpverlener met als specialisatie verslaving, detenties & herstel (Ikigai Counseling). Jarenlang voelde hij zich nochtans eenzaam, verdrietig, boos, hopeloos en machteloos. Hij was dakloos, zat vol zelfhaat en leefde een intens pijnlijk en grenzeloos bestaan. “Ik was afgestompt en mijn emotionele ontwikkeling was verstoord. Ik had geen basis om op terug te vallen.” De ‘ommekeer’ kwam toen hij op aanraden van een ervaringsdeskundige deelnam aan het Twaalfstappenplan en een dominee ontmoette die hem ‘als mens’ zag’. “Hij benaderde mij als gelijkwaardig, menswaardig. Toen dacht ik ‘misschien ben ik het toch wel waard om te leven’.
Verbinding en hoop
Na de twee ervaringsverhalen van Dave en Piet, neemt Annelies Sturm, onderzoeker en docent bij het Lectoraat Werken in Justitieel Kader aan de Hogeschool Utrecht, de aanwezigen mee in haar wetenschappelijke onderzoek naar herstelgericht en risicogericht werken. “Veiligheid gaat ook over zorg”, verzekert ze. De vraag is echter hoe we veiligheid in het herstel van iemand met een forensische zorgindicatie kunnen integreren. Hierbij wijst ze op onze ‘gezamenlijke verantwoordelijkheid’ en de relevantie van verbinding en hoop, betekenis (wat is voor jou van belang?) en identiteit (wie ben je?) voor mensen die weer grip op het leven proberen te krijgen.
Na nog twee dialoogsessies met experts begint de afsluitende borrel, als startschot voor de samenwerking. Naast de initiatiefnemers waren verschillende vertegenwoordigers aanwezig van de Gemeente Utrecht, het Zorg- en Veiligheidshuis Regio Utrecht, de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), het Ministerie van Justitie en Veiligheid, Reclassering Nederland, Singelzicht en Kwintes.
Aandacht voor de impact
Suzanne Van Dijk, manager Zorg (Midden-Nederland en Noord-Nederland), bij Stichting Exodus Nederland: “Het was een inspirerend samenzijn met onze netwerkpartners in Utrecht/Midden-Nederland. De verhalen van de twee ervaringsdeskundigen raakten me. Ik vond het goed dat ze aandacht hadden voor de impact op de familieleden van daders van ernstige delicten. Daarmee kunnen we, in de begeleiding van onze deelnemers binnen Exodus, meer doen. Daarnaast ben ik blij met de hoge opkomst; niet alleen collega's van de organiserende organisaties waren aanwezig, maar ook partners in de keten zoals de gemeente Utrecht, Fivoor, DJI en Reclassering. Kortom: deze netwerkbijeenkomst is zeker voor herhaling vatbaar!”